Kinh nghiệm khi lấy cao răng

Bản full pdf: http://www.mediafire.com/?8rpc9b3amq8mbkn

KỸ THUẬT LẤY CAO RĂNG

BS. Trịnh Ngọc Tiến

Có thể rất nhiều người làm việc trong lĩnh vực nha khoa luôn quan niệm rằng lấy cao răng là một kỹ thuật rất dễ, và ai cũng làm được. Mục đich cuối cùng của việc lấy cao là làm sạch hết tất cả cao răng trên bề mặt răng và trong túi lợi. Nghe có vẻ như rất đơn giản.
Vậy câu hỏi tự đặt ra là từ đâu mà lại có những tin đồn kinh khủng như:
- “Ôi trời, lấy cao răng xong về ê hết cả hai hàm, cả buổi tối cứ tê hết cả răng, không ngủ được”.
- “Chảy máu kinh lắm, nhìn phát khiếp”.
- “Lấy cao răng có ảnh hưởng đến thần kinh”.
- “Đau hết cả hàm”.
- “Nghe cái tiếng kêu mà phát sợ”.
- …………
Không phải vô duyên vô cớ mà lại có những lời than vãn như vậy, tất cả đều là do kỹ thuật lấy cao răng của người thực hiện chưa tốt.
Tại hạ chỉ mới là bác sĩ mới ra trường, kinh nghiệm chưa nhiều, nhưng trên hết với tinh thần học hỏi vô bờ, tại hạ đã đi tìm hiểu rất nhiều nơi, chú ý rất nhiều chi tiết. Với tầm kiến thức hạn hẹp của mình, tại hạ chỉ dám bàn luận một chút về kỹ thuật lấy cao răng, vì nhìn thấy rằng: hầu hết những bác sĩ và y tá, cũng như kỹ thuật viên mà tại hạ từng có dịp làm việc cùng không biết lấy cao răng.
Xin anh chị em nếu có chém thì chém nhẹ nhẹ thôi ạ. Vì bài viết này là của chính kinh nghiệm tại hạ rút ra cộng với việc được làm việc cùng một nha sĩ rất tâm huyết đã chỉ dạy cho tiểu đệ, không hề giống trong sách vở nào (và tại hạ cũng chưa thấy sách vở nào dạy), có nhiều sai sót, mong được chỉ giáo.
Rất đáng tiếc là vốn tiếng anh của tại hạ rất kém, không biết trong sách vở nước ngoài nào có không để mà tìm mấy cái hình mình họa. ACE nào giúp được tại hạ thì tại hạ cảm kích lắm lắm.

I. DỤNG CỤ CHUẨN BỊ:
- Máy cạo cao.
- Betadin.
- Chất đánh bóng.
- Sindolor.

II. NGUYÊN TẮC LẤY CAO RĂNG:
Đây chính là điểm tạo ra sự khác biệt nhất, tạo nên những cảm giác ghê ghê của bệnh nhân sau khi lấy cao mà không phải ai cũng biết, hoặc là có biết nhưng vì muốn làm cho nhanh nên cố tình lờ đi.
Nguyên tắc đó là: tuyệt đối không bao giờ được dùng đầu nhọn của đầu lấy cao răng tác động vào bề mặt răng theo một góc vuông so với bề mặt răng (trừ những vị trí như hố, rãnh quá nhỏ, chỉ đưa lướt qua chứ không bổ xuống)
Trong hoạt động của máy lấy cao răng thì đầu nhọn tận cùng của đầu lấy cao là vị trí rung mạnh nhất. Rất nhiều người vì muốn lấy cao răng nhanh chóng nên sử dụng đầu mũi, lấy cao răng với thời gian rất nhanh nhưng đổi lại, bệnh nhân cảm thấy rất ê buốt, và nhất là lấy cao răng dưới lợi thì chảy máu rất nhiều. Đặc biệt là khi để đầu lấy cao vuông góc với bề mặt răng như vậy phát ra tiếng kêu cọc cọc cọc nghe rất kinh. (như kiểu cái máy đục bê tông vậy – so sánh rất chuẩn đấy ạ!).

III. TƯ THẾ BỆNH NHÂN VÀ TƯ THẾ NHA SĨ:
Đây là yếu tố quan trọng nhất.
Tư thế làm việc đúng nhất chính là tư thế khiến cho nha sĩ cảm thấy thoải mái nhất, nhìn được rõ nhất vị trí cần làm việc. Không có một quy chuẩn nào dành chung cho tất cả mọi nha sĩ vì mỗi nha sĩ có những thói quen khác nhau, kích thước đầu bệnh nhân, cách cầm dụng cụ của bác sĩ, …
Nhưng có 2 tư thế phối hợp giữa nha sĩ và bệnh nhân luôn được sử dụng:
- Với hàm dưới, chỉnh ghế sao cho lưng bệnh nhân hướng 1 góc 45o so với nền nhà, đầu BN nằm ngang bụng của nha sĩ
- Với hàm trên, chỉnh ghế sao cho lưng bệnh nhân gần song song với nền nhà, đầu bệnh nhân nằm ngang ngực nha sĩ.
- Mỗi hàm trên hàm dưới thì ở mỗi cung sẽ ngồi ở những vị trí khác nhau, sẽ nói rõ hơn trong phần sau.
Chú ý: Tư thế lấy cao răng chính là sự tổng hợp của tất cả mọi tư thế mà nha sĩ thực hiện tất cả các thủ thuật khác (chữa tủy, phục hình, …). Vì vậy việc có được tư thế lấy cao răng chuẩn phục vụ cho việc thực hiện các kỹ thuật khác được tốt hơn, tránh cho nha sĩ phải bị những ảnh hưởng do làm sai tư thế (gù, vẹo, …).

IV. QUY TRÌNH LẤY CAO RĂNG:
1. Kiểm tra tổng thể đánh giá tình trạng vệ sinh răng miệng của bệnh nhân, xác định mức độ cao răng.
2. Sát khuẩn toàn bộ vùng miệng bằng betadin.
3. Lấy cao răng với hàm trên: Chia làm 3 vùng:
- Vùng 1: Từ R18 – R14.
- Vùng 2: Từ R13 – R23.
- Vùng 3: Từ R23 – R28.
Mỗi nha sĩ sẽ có những thói quen ngồi khác nhau, cách làm việc khác nhau nên lấy ở vị trí nào trước, mặt trong hay ngoài trước là tùy mỗi người. Ở đây, tại hạ xin được trình bày theo trình tự: Lấy hàm trên trước, mặtngoài trước và lấy từ phải sang trái.
3.1. Mặt ngoài vùng 1:
- Đầu bệnh nhân nghiêng sang trái, há miệng mức độ vừa.
- Nha sĩ ngồi ở vị trí 9h.
- Tay trái cầm gương banh má.
- Trục đầu lấy cao hơi nghiêng ra ngoài so với trục thân răng. Lưu ý rằng vị trí này rất khó nhìn thấy cao răng phía xa các răng hàm lớn.
- Vùng tiếp giáp giữa 2 răng có thể có cao răng kẽ, dùng đầu tận cùng lướt nhẹ giữa kẽ này sẽ lấy hết cao răng phần này.
3.2. Mặt ngoài vùng 2:
- Đầu BN nằm thẳng hoặc hơi nghiêng nhẹ sang phải (ống hút để bên phải), khôngcần há miệng quá to.
- Nha sĩ ngồi vị trí góc 11 – 12h.
- Tay trái kéo môi BN (tại hạ rất thích dùng tay vì cảm nhận được rất tốt lực của tay, không kéo quá mạnh gây đaucho bệnh nhân).
- Vùng răng này là vùng răng thẩm mỹ, vì vậy cần chú ý quan sát những chi tiết cao răng nhỏ nhất.
3.3. Mặt ngoài vùng 3:
- Đầu bệnh nhân nghiêng hẳn sang bên phải.
- Nha sĩ ngồi ở vị trí 9h.
- Tay trái cầm gương banh má bệnh nhân.
3.4. Mặt trong vùng 1:
- Đầu bệnh nhân nghiêng hẳn sang phải, ống hút đặt bên phải.
- Nha sĩ ngồi ở vị trí 9h.
- Tay trái cầm gương.
- Thực hiện lấy cao răng, chú ý mặt xa rất khó lấy sạch.
3.5. Mặt trong vùng 2:
- Đầu bệnh nhân nằm thẳng, há miệng tương đối lớn.
- Nha sĩ ngồi ở vị trí 11 – 12h.
- Tay trái cầm gương, vị trí này thì phải nhìn qua gương: đặt mặt gương một góc chếch khoảng 45o, ánh đèn chiếu thẳng vào gương. Đặt đầu lấy cao hơi nghiêng so với trục thân răng.
3.6. Mặt trong vùng 3:
- Đầu bệnh nhân nghiêng sang bên trái (ống hút đặt bên trái).
- Nha sĩ ngồi ở vị trí 7 – 9h.
- Tay trái cầm gương.
- Thực hiện lấy cao.
4. Lấy cao răng hàm dưới: Tương tự hàm trên, hàm dưới cũng chia ra thành 3 vùng, tiếp theo vùng 3 thì tại hạ tạm gọi là vùng 4, 5, 6.
- Vùng 4: Từ R38 – R34.
- Vùng 5: Từ R33 – R43.
- Vùng 6: Từ R44 – R48.
4.1. Mặt ngoài vùng 6:
- Đầu bệnh nhân hơi nghiêng sang trái.
- Nha sĩ ngồi ở vị trí 9h.
- Tay trái cầm gương hoặc cầmluôn ống hút để kéo má bệnh nhân.
- Thực hiện lấy cao.
4.2. Mặt ngoài vùng 5:
- Đầu bệnh nhân thẳng.
- Nha sĩ ngồi ở vị trí 11 – 12h.
- Tay trái kéo môi bệnh nhân (lưu ý vị trí này phải kéo môi hơi rộng một chút để nước không bị bắn ra ngoài).
- Thực hiện lấy cao.
- Chú ý: Có rất nhiều bệnh nhân bị mòn nhóm răng cửa dưới và kể cả chưa thấy mòn nhiều, nhưng chỉ cần có nước xịt vào trên rìa cắn thôi đã thấy buốt. Điều tại hạ muốn nói chính là nhóm răng này là nhóm rất nhạy cảm, vì vậy khi lấy cao răng vùng này tại hạ luôn rất chú ý. Giải thích có lẽ là do nhóm răng cửa dưới kích thước tương đối nhỏ, vì vậy chỉ cần bị mòn ít thôi đã gây ra kích thích (ngà, tủy).
4.3. Mặt ngoài vùng 4:
- Đầu bệnh nhân nghiêng phải.
- Nha sĩ ngồi ở vị trí 9h.
- Tay trái cầm gương banh má.
4.4. Mặt trong vùng 6:
- Đầu bệnh nhân nghiêng phải.
- Nha sĩ ngồi vị trí 9h.
- Tay trái cầm gương.
- Thực hiện lấy cao.
4.5. Mặt trong vùng 5:
- Đây là vị trí rất thú vị. Tại hạ thấy rằng có nhiều bệnh nhân há miệng tương đối lớn, vị trí này khi bệnh nhân nằm thẳng và nha sĩ ngồi ở 12h sẽ nhìn rõ. Nhưng thực tế có rất nhiều bệnh nhân há miệng hạn chế cộng với kích thước đầu của họ lại khá to, làm che khuất tầm nhìn. Người lấy cao răng nhiều sẽ để ý việc này, đặc biệt khi lấy cao răng cho những người nước ngoài to béo. Để khắc phục điều này tại hạ thường phải điều chỉnh ghế một chút cho phù hợp với họ, cộng với việc bảo họ cúi gầm cằm xuống một chút. Như thế nhìn sẽ rõ hơn.
- Bệnh nhân nằm đầu thẳng, hơi cúi cằm.
- Nha sĩ ngồi vị trí 11 – 12h.
- Tay trái cầm gương, ánh sáng đèn chiếu vào gương để phản chiếu vào mặt trong vùng này, việc lấy cao sẽ nhìn được rõ hơn.
- Đặc biệt vùng này sẽ lấy tương đối khó khăn với những bệnh nhân bị khấp khểnh nhóm răng cửa dưới.
4.6. Mặt trong vùng 4:
- Bệnh nhân nghiêng đầu sang trái.
- Nha sĩ ngồi ở vị trí 9h.
- Tay trái cầm gương banh má.
- Thực hiện lấy cao.
5. Bôi sindolor :
Với những bệnh nhân có tình trạng viêm lợi mức độ vừa trở lên, nên chấm sindolor làm cho lợi săn lại, ngăn sự chảy máu, và nên kết hợp cho bệnh nhân một đơn thuốc chữa viêm lợi khi về nhà. Bệnh nhân sẽ cảm thấy rất hài lòng sau khi lấy cao răng, đồng thời sẽ càng hài lòng hơn với cách chăm sóc của bác sĩ.
6. Đánh bóng.
7. Sát khuẩn lại bằng betadin.
8. BN súc miệng thật kỹ để lấy hết màu do bôi betadin,kê đơn thuốc viêm lợi nếu cần,hẹn bệnh nhân tái khám định kỳ.

Cảm ơn anh ạ.

Cám ơn anh đã chia sẻ tài liệu lấy vôi răng này. Rất hữu ích ạ